Theo báo cáo “Nhà ở giá hợp lý ở Việt Nam - Con đường phía trước" của Ngân hàng Thế giới (WB), dù liên tục tăng trưởng về kinh tế, Việt Nam vẫn gặp phải thiếu hụt lớn về nhà ở đảm bảo chất lượng.

Cụ thể, hiện có khoảng 20% (gần 4,8 triệu hộ gia đình) trong tổng số 24,2 triệu hộ gia đình của Việt Nam vẫn sống trong đói nghèo. 

Việc đảm bảo cho mọi công dân được tiếp cận với nhà ở an toàn, giá hợp lý đã vượt quá khả năng của Chính phủ do sự gia tăng dân số và đô thị hoá.

Ước tính vào năm 2040, tỷ lệ dân số đô thị sẽ chiếm 50%. Số hộ gia đình thành thị ước tính sẽ tăng lên 10,1 triệu hộ vào năm 2020 (từ 8,3 triệu năm 2015). Trong 5 năm tới, sự thiếu hụt nhà ở trung bình hàng năm là 374.000 căn do gia tăng dân số đô thị và giảm quy mô hộ gia đình ở thành thị với tỷ lệ 1,09% mỗi năm.

Nhiều chương trình nhà ở đang được triển khai nhưng chưa cho kết quả rõ ràng
(ảnh minh họa)

Báo cáo của WB nhận định: “Dù cho nhu cầu nhà ở cao như vậy, nhưng mọi giải pháp thức nằm ngoài khả năng chi trả của người thu nhập thấp. Các căn hộ thương mại do các chủ đầu tư xây dựng thường nằm trong khả năng chi trả của những người ở nhóm thu nhập cao.  Trong khi đó hơn 40% dân số ở phân khúc thu nhập thấp hầu như không có khả năng chi trả cho những căn hộ tiêu chuẩn”.

Cũng theo WB mức thuế đất ở Việt Nam hiện đang rất thấp tạo điều kiện cho tình trạng đầu cơ và giá đất ngày càng cao. Thuế đất chỉ chiếm 2-3% tổng nguồn thu của nhà nước do thuế suất quá thấp và việc định giá hơn giá thị trường của uỷ ban nhân dân các tỉnh trong khung giá đất. Điều đó làm giảm đáng kể nguồn thu để từ đó cung cấp dịch vụ, hạ tầng và vốn cho các chương trình công khác.

Hiện Việt Nam đang triển khai hơn một chục chương trình nhà ở đang cho một số kết quả tích cực, tuy nhiên theo WB, phần lớn các chương trình mới chỉ trong giai đoạn thực hiện và chưa có kết quả rõ ràng.

Báo cáo của WB cũng đánh giá: "Một vài chương trình phải rất khó khăn xoay sở mới nhận được nguồn tiền cần thiết để thực hiện. Các chương trình khác thì thực hiện với chi phí kinh tế cao và tốn kém cho Chính phủ. Cuối cùng, chính sách nhà ở còn chưa tập trung vào các hộ nghèo đô thị".

 Theo đó, WB kiến nghị các chương trình này cần được cải thiện để đạt hiệu quả cao hơn thông qua việc củng cố hệ thống thực hiện và tập trung phát triển các phân khúc thị trường rộng thay vì chỉ hướng cho một vài nhóm đối tượng riêng biệt.